انعطاف‌پذیری روان‌شناختی در درمان پذيرش و تعهد (ACT)

درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش (ACT) یکی از رفتاردرمانی‌های مبتنی بر توجه آگاهی (mindfulness) است که اثربخشی آن برای درمان طیف گسترده‌ای از وضعیت‌های بالینی معلوم شده است. ACT در مخالفت با فرضیه «بهنجار بودن سالم» روانشناسی غرب، این فرض را دارد که فرایندهای روان‌شناختی ذهن انسان اغلب مخرب و موجب رنج روان‌شناختی هستند. کاهش علامت هدف ACT نیست، چنین موضعی بر این باور استوار است که تلاش مداوم برای خلاص شدن از شر علائم خود می‌تواند اختلال بالینی ایجاد کند.
–
راسل هریس در این مقاله به‌طور خلاصه ACT را معرفی می‌کند و مقابله آن با رنجی که مولود اجتناب تجربه ای و کنترل هیجانی است را شرح می‌دهد. او در یک مطالعه موردی شش اصل بنیادین مولد انعطاف‌پذیری روان‌شناختی را نشان می‌دهد؛ آن شش اصل عبارت‌اند از :
گسلش شناختی،
پذیرش،
تماس با لحظه اکنون،
خود مشاهده‌گر،
ارزش‌ها
و اقدام متعهدانه.

درمانی را تصور کنید که در آن هیچ تلاشی برای کاهش علائم نمی‌شود، اما کاهش علائم محصول جانبی انجام آن است. درمانی که در زمین محکم و استوار سنت علم تجربی پایه دارد و بااین‌حال بر ارزش‌ها، بخشش، پذیرش، شفقت، زیستن در زمان حال و دستیابی به حسی متعالی از خویشتن تأکید می‌کند. درمانی که طبقه‌بندی کردنش آن‌قدر دشوار است که با عنوان «درمان رفتاری شناختی انسان گرای وجودی» توصیف‌شده است.

مکانيزم مشاوره در اين رويکرد همان کاهش اجتناب تجربي (افزايش تمايل/ پذيرش تجربه) و کاهش آميختگي شناختي است. فرايند مشاوره در شش حوزه اصلي تنظيم مي شود: درماندگي خلاق، کنترل مسأله است، خود به عنوان زمينه/ گسلش، تمايل تجربه اي، انتخاب و ارزش ها آنچه در ادامه به توضیح بیشتر پرداخته شده است.

درماندگي خلاق: چالش با برنامه کنترلها

مراجعين مبتلا به اختلالات تقريباً هميشه به منظور دريافت کمک از درمانگر براي کنترل اضطراب، سراغ درمان مي آيند. فرض رويکرد مبتني بر پذيرش و تعهد بر اين است که کنترل اضطراب اغلب مسأله ساز است. درمانگر رويکرد مبتني بر پذيرش و تعهد براي نشان دادن اين تناقض از تجربيات مراجع استفاده مي کند. وي مي تواند با بررسي موارد زير به اين هدف برسد:

۱-      هدف مراجع در خصوص اضطراب، چه بوده است؟

۲-      براي رسيدن به اين اهداف چه تلاش هايي کرده و از چه راهبردهايي استفاده نموده است؟

۳-       کدام راهبردها موفق بوده است؟

 مراجعان کارهاي زيادي براي خلاصي از اضطراب انجام داده اند. آنها از موقعيت هايي که برانگيزاننده اضطراب است اجتناب کردند مثل مکان هاي عمومي، سعي کردند با خودشان در مورد چيزهايي غير از اضطراب صحبت کنند مثلاً «مي توانم اين را مديريت کنم» يا «خيلي هم اوضاع بد نيست، آرام باش» از ديگر درمانگران و نيز کتابهاي خود ياري استفاده کردند، خيلي از آنها دارو مصرف کرده و برخي ديگر نيز سعي کردند از داروهاي غير قانوني و الکل براي آرام کردن خودشان استفاده کنند. همه اينها تحت عنوان راهبردهاي کنترل جمع بندي مي شوند.

وقتي سوال مي شود که اين تلاش ها چقدر موثر بوده اند پاسخ ها متفاوت است، اما همه پاسخ ها به صراحت حاکي از آنندکه اين روش ها در بلندمدت موثر نيستند. اگر اين روش ها موثر بودند مراجع نياز به درمان نداشت چون با اين روش ها به هدفش مي رسيد. برخي راهبردهاي کنترلي وجود دارند که مي توانند بلافاصله اثربخش باشند، اما اين راه حل ها بيشتر از خود اضطراب مسأله هستند. در اينجا هدف اين نيست که مراجع متقاعد شودکه اضطراب را نمي توان کنترل کرد، بلکه هدف اين است که مراجع ببيند که آنچه براي کنترل اضطراب انجام مي داده (يعني خلاصي از اضطراب)، موثرند نبوده اند (يعني درماندگي) وقتي مراجع مي پذيرد که تلاش براي کنترل اضطراب موثر نبوده است، درمانگر استعاره اصلي رويکرد مبتني بر پذيرش و تعهد را معرفي مي کند که الگوي موثرتري براي موقعيت فعلي مراجع مي باشد.

کنترل مسأله است

در اين مرحله از رويکرد مبتني بر پذيرش و تعهد به عنوان درماني براي اختلالات اضطرابي، درمانگر با نشان دادن اثرات دشوار و متناقض تلاش براي کنترل اضطراب به چالش با برنامه کنترل ادامه مي دهد. اين مرحله با نشان دادن اينکه چرا افراد اين چنين به کنترل اضطراب مي چسبند، شروع مي شود.

پس از اينکه مراجعان اثرات متناقض تلاش ها براي کنترل پريشاني را تجربه کردند، آنها معمولاً به تلاش براي چيزهاي متفاوت مايل هستند. درمانگر به جاي کمک به مراجع براي اينکه بفهمد چگونه به شيوه اي متفاوت پريشاني را کنترل کند، به او مي فهماند که چگونه در عين داشتن پريشاني يک زندگي مطابق با ارزش هايش داشته باشد. مراجعان اغلب مي خواهند بدانند چگونه متمايل باشند. تمرينات متعددي مي تواند در جلسه براي تمرين تمايل استفاده شود تمرينات مواجهه مي توانند بسيار سودمند باشند و اين تمرينات در منزل نيز ادامه مي يابند.

خود به عنوان زمينه

وقتي افکار، هيجانات و احساسات  بدني فرد جنبه لفظي مي يابند، پذيرش ممکن است دشوار باشد. اگر فردي واقعاً احساس کند که اضطراب او را خواهد کشت، بعيد است متمايل به پذيرش وجود اضطراب باشد. پذيرش اضطراب مي تواند از طريق شکستن جنبه لفظي زبان و آشکار کردن تفاوت بين فرد و اضطرابش ، تقويت شود. اين تفاوت مي تواند از طريق استعاره صفحه شطرنج توصيف شود که هدف آن جايگزيني خود مشاهده گر يا خود به عنوان زمينه با خود مفهوم سازي شده است.

گسلش

مفهوم گسلش در رويکرد مبتني برپذيرش و تعهد، بسيار مهم و اساسي است. تمرينات گسلش به جنبه لفظي زبان حمله مي کنند و جستجوي کارکرد افکار فرد به جاي محتواي آنها را حمايت مي کند؛ مثلاً فردي با تشخيص وسواس ممکن است اين فکر را داشته باشد که «دستهايم نجس اند»، درمانگر بحث نمي کند که آيا اين فکر درست يا منطقي هست يا نه، بلکه در اين مورد صحبت مي کند که آيا گوش دادن به اين فکر ، به مراجع در داشتن يک زندگي بهتر کمک کرده است يا نه. راه هاي مختلفي وجود دارد که از طريق آنها درمانگر به جنبه لفظي زبان حمله مي کند.

تصريح ارزش

کار روي ارزش ها به مراجعان جهت مي دهد. بسياري از مراجعان هرگز به انجام کارهايي که ارزشمند مي دانند، فکر نکرده اند. آنها فقط براي خلاصي از پريشاني تلاش مي کردند. براي کمک به مراجعان به منظور حرکت در جهت ارزش هايشان، آنها مي توانند فرم سنجش ارزش ها را تکميل کنند.

اين فرم مراجعان را هدايت مي کند تا آنچه در هر يک از اين حوزه ها مي خواهند را يادداشت کنند، يا اين فرض که هر چيزي امکان پذير و شدني باشد: ازدواج/ رابطه زناشويي/ روابط صميمانه، روابط خانوادگي، روابط دوستانه/ اجتماعي، شغل/کار، تحصيلات / رشد شخصي، تفريح/ لذت، معنويت، روابط شهروندي، سلامتي/ بهزيستي. پس از اينکه مراجعين مواردي که برايشان مهم است را تصريح کردند، بايد نشان دهند هر يک از اين حوزه ها چقدر برايشان مهم است و چقدر در خصوص اين ارزش ها کار مي کنند. کارکرد دوم کار روي ارزش ها است که اين کار مي تواند يک کار آزارنده را به کاري خوشايند تبديل کند.

تعهد به تغيير رفتار

پذيرش و تعهد فرض مي کند که آنچه مراجع را از زندگي طبق ارزشهايش ، دور مي کند واکنش هاي نامطلوب و شخصي او مي باشد. زمانيکه مراجعان در معرض محرک هايي قرار مي گيرند که برايشان ترس آور است سعي مي کند از آنها دوري کند.

 پذيرش و تعهد به آنها فرصت مي دهد که هيجانات خود را تجربه کرده و انعطاف پذيري رواني بيشتري را در خود به وجود آورند. از طريق اين فرآيند مراجعان الگوهاي جديدي از مواجهه با مشکلات را درذهن خود به آورده واين فرصت را در مي يابد که انعطاف پذيري رواني بيشتري را از طريق تعامل با تجربيات خود به وجود آورند.

با مرکز روانشناسی بینش کرج  همراه شوید

👇👇👇

۰۲۶۳۴۴۱۷۵۶۷

۰۹۰۳۶۴۱۱۲۲۵

روانشناس خوب در کرج

مشاور خوب در کرج