تا همین اواخر هم نظر کاملا منفی در مورد دنیای دیجیتال داشتیم تا اینکه سعی کردیم سوال را با دقت بیشتری مطرح کنیم:
منظور ما از دنیای دیجیتال چیست؟ منظور پیامک بازیست؟ فیسبوک است یا اینستاگرام؟ بازی‌های کامپیوتری؟ کدام یک منظور ماست؟!
حتی کدام نوجوانان مد نظر ماست؟ نوجوانان دنیای کنونی ما یا نوجوان‌های دنیای قدیممان؟!
از چه چیز این استفاده طولانی مدت ترس دارید؟ حافظه شان تخریب شود؟ مغزشان آسیب ببیند؟ از درسشان عقب بیفتند؟ در روابط اجتماعی دچار مشکل شوند؟!
با این همه حجم از سوالات می‌توانید حدس بزنید در کجای کار ایستاده‌ایم. تعداد متغیرهای فراوانی در پشت این سوال ساده خوابیده است که حتی اگر بخواهیم هم نمی‌توانیم پاسخ همه این سوالات را یکجا بدهیم. آنچه در بین همه این سوالات مورد غفلت واقع شده است “میزان نگاه کردن به صفحات نمایشگر است”. خود ما وقت زیادی از روزمان را برای ارتباط با دوستان و آشنایان و همچنین فراغت یا کسب دانش به سراغ گوشی می‌رویم. در تمام دنیا بیشترین میزان استفاده از شبکه‌های مجازی توسط نوجوانان انجام می‌شود. پس نوجوان شما تنها نیست! بیشتر از ۹۳ درصد نوجوانان از طریق گوشی‌های هوشمندشان به اینترنت دسترسی دارند و بیشتر از ۲۰۰ دقیقه در روز را صرف نگاه کردن به صفحه گوشی‌هایی می‌کنند که در جیبشان قرار دارد.
بر اساس تحقیقات پیمایشی سایت آمار استاتیستا امریکا، نوجوانان روزانه بیش از ۵ ساعت را مقابل صفحات مختلف نمایشگر می‌گذرانند و به شبکه‌های مجازی دسترسی دارند. بله ۵ ساعت!
می دانم که این واقعیت به مذاق خیلی از ما خوش نمی‌آید پس بدین ترتیب ارتباط چهره به چهره کم شده است و ارتباطات غیر کلامی هم به وضوح کاهش یافته است. یکی از ترس‌ها این است که بچه‌ها بدون چنین تجربه ای از نظر رفتاری افت کنند که بعضی تحقیقات پراکنده نیز بر درستی این نگرانی‌ها صحّه می‌گذارند. دانشمندانی که در این زمینه خاص و جدید تحقیق می‌کنند به یافته‌هایی دست یافتند که ممکن است جا بخوریم. اینجا جمله‌ای را عیناً از مقاله می‌آورم “نتایج موید آن است که استفاده از شبکه‌های مجازی در طول زمان باعث افزایش همدلی می‌گردد، به طور محض استفاده نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی باعث قدرت درک بالاتر و به اشتراک گذاری احساسات با جمع شده است”. می‌خواهید باور کنید یا نه به نظر می‌رسد این رفتارها با نگاه کردن به صفحات نمایشگر بهبود یافته‌اند!
امروزه خودمان این موضوع را درک کرده‌ایم که شبکه‌های اجتماعی احساس نزدیکی فرد نسبت به جمع را بالاتر برده، می‌دانیم که این مسئله با همدلی در ارتباط است. در ارتباط بودن با شرایط زندگی دیگران در طول زمان به فرد امکان می‌دهد تا درک بهتر و متقابلی از احساسات دیگران هم داشته باشد.
اما اثرات شبکه‌های اجتماعی بر سایر مهارتهای شناختی چه؟ بر این مهارت‌ها اثر منفی ندارد؟ پاسخ واقعی را هنوز کسی نمیداند زیرا موضوعی جدید برای تحقیقات است! یادمان باشد زمانی که می‌خواهیم با نوجوانان صحبت کنیم نمی‌توانیم بدون مدرک و سند بگوییم چه چیزی و چرا ضرر دارد! پس به جای نصیحت کردن های پی در پی و گفتنِ اینکه دیگر گوشی را کنار بگذارند، چیزی که می‌خواهیم انجام بدهند را یادآوری کنیم.
گردآورنده: سارا صابری بر اساس کتاب اصول کارکرد مغز در نوجوانان نوشته دکتر جان مدینا
