سوگواری و راهکارهای مقابله ای
سوگ يك تجربه‌ي طبيعي و جهاني است. مرگ عزيزان به ويژه اعضاي خانواده، يكي از عوامل مهم افسردگي و از هم گسيختگي رواني در انسان شناخته مي‌شود كه در حالت طبيعي يك واكنش منطقي به حساب مي‌آيد و غم و اندوه ناشي از فقدان يك عزيز را نمي‌توان نشانه‌ي بيماري يا اختلال دانست؛ اما اگر مرحله‌ي سوگواري طولاني شود و از زمان منطقي و طبيعي فراتر رود، آن‌گاه بايد به وجود علائم افسردگي و بيمارگونه در فرد شك و براي مقابله با آن به روانشناس يا روان‌پزشك مراجعه كرد.
منظور از فقدان موقعيتي است كه فرد نسبت به آن دلبستگي دارد مانند از دست دادن عزيزان، از دست دادن شغل، سلامتي، محل سكونت و عملكرد اجتماعي؛ وقتي فرد چيزي را از دست مي‌دهد، دچار سوگ مي‌شود و سوگ يك چرخه‌اي است كه در آن واكنش‌هاي متفاوتي رخ مي‌دهد.
سوگ يك واكنش طبيعي است و فرد بايد يك سري واكنش‌ها از جمله احساس غمگيني، كاهش اشتها، بي‌خوابي و كاهش فعاليت‌هاي روزمره اجتماعي براي مدت زماني حداكثر يك‌سال را از خود نشان دهد و نياز به درمان ندارد مگر اين كه اين علائم با گذشت زمان، روند رو به كاهش نداشته باشند كه در اين صورت ممكن است نشانه‌هايي از افسردگي باشد.
مراحل سوگواری:
- انكار اولين مرحله‌ي سوگ است : در اين مرحله فرد باور ندارد كه اين اتفاق رخ داده و ممكن است هيچ واكنشي از خود نشان ندهد كه به طور معمول مرحله‌ي انكار كوتاه مدت است و بين چند دقيقه تا چند ساعت بيش‌تر طول نمي‌كشد و به ندرت ممكن است طولاني‌تر شود.
- خشم و اعتراض دومين مرحله‌ي سوگ است : در اين مرحله فرد نسبت به خود، محيط و ديگران اعتراض مي‌كند.
- مرحله‌ي سوم سوگ، غمگيني است كه به طور معمول اين حالت به دليل اين‌كه ميزان مراقبت و حمايت اطرافيان با گذشت زمان كاهش مي‌يابد و فرد متوجه مي‌شود كه چه اتفاقي براي او افتاده است، رخ مي‌دهد.
- مرحله آخر سوگ، پذيرش است. فرد مي‌پذيرد كه فقدان اتفاق افتاده است و به تدريج علائم كاهش مي‌يابد و فرد زندگي جديد را شروع مي‌كند كه طول اين چهار دوره بين شش تا يك‌سال است.
واكنش‌هاي جسمي و روان‌شناختي:
???? واكنش‌هاي فرد طي فرايند سوگ، واكنش‌هاي جسمي و روان‌شناختي است، واكنش‌هاي جسمي شامل يك‌سري مشكلات گوارشي، دردهاي بدني و كاهش سيستم ايمني است.
???? واكنش‌هاي روان‌شناختي شامل غمگيني، اضطراب، خشم، احساس گناه، اشكال در تمركز، اشكال در توجه و احساس تنهايي، اشتغال ذهني با مرگ (فرد به مرگ مي‌انديشد)، بي‌قراري، گريه كردن و گوشه‌گيري است كه اين علائم بسته به وضعيت جسمي و رواني فرد، عوامل اجتماعي، فرهنگي و مذهبي او متفاوت است.
بعضي از سوگ‌ها مي‌توانند طولاني و پيچيده شوند و كاركردهاي فرد را دچار اشكال كنند كه مرگ‌هاي ناگهاني، سوگ‌هاي ناشي از دست دادن تعداد زيادي از عزيزان يا تعارض با فرد متوفي در زمان حيات از اين دسته‌اند كه اين نوع سوگ‌ها در بسياري از موارد منجر به بيماري مي‌شوند.
توصیه های کاربردی:
- افرادي كه باورهاي مذهبي قوي‌تري دارند، بهتر مي‌توانند با شوك كنار بيايند.
- ديدن جسد فرد متوفي مي‌تواند به تسهيل سوگ كمك كند؛ اما اگر جسد متوفي در شرايطي باشد كه متلاشي شده و آسيب جدي ديده باشد ديدن يك قسمتي از بدن كه سالم‌تر است، كفايت مي‌كند.
- افرادي كه از نظر روان‌شناختي مستقل‌ترند، مي‌توانند از نيروهاي محيطي و توانايي خود در مديريت كنترل سوگ استفاده كنند و كمتر دچار واكنش‌هاي شديد سوگ مي‌شوند.
- افرادي كه از منابع حمايتي خوبي برخوردارند نيز بهتر مي‌توانند با سوگ كنار بيايند؛ اما كساني كه مهارت‌هاي اجتماعي ضعيف‌تري دارند فقدان‌ها، تاثير بيش‌تري روي آنها مي‌گذارد و سوگ را در آنها پيچيده‌تر و مشكل‌تر مي‌كند.
- شركت فعال فرد در مراسم و مناسك مانند تشييع جنازه و خاك‌سپاري و بروز احساسات مانند گريه كردن مي‌تواند در تسهيل سوگ بسيار موثر باشد.
- نبايد براي دلداري فرد داغديده از جملاتي مانند «گريه نكن»، «مهم نيست»، «خدا را شكر كه خودت زنده‌اي» «اين شتري است كه درخانه‌ي هر كس مي‌خوابد» استفاده كرد؛ زيرا منجر به حمايت عاطفي نمي‌شود.
- بايد فرصتي فراهم كنيم تا فرد داغديده بتواند احساسات خود را نسبت به فرد متوفي بيان كند و به او كمك كنيم تا فعاليت‌هاي اجتماعي و روزمره‌ي زندگي خود را آغاز كند.
- تماس فرد داغديده با ساير افراد خانواده‌اش كه دچار سوگ هستند، نقش موثري در ايجاد آرامش در فرد دارد و بايد به فرد داغدار كمك كنيم تا يك يادگاري از فرد متوفي نزد خود نگه دارد.
- تمركز فرد داغدار روي موضوع‌هاي جديد مانند ديدن آلبوم‌ها، فيلم‌ها و يا يادآوري خاطراتي فرد متوفي همراه با بروز واكنش در هنگام ديدن آنها و اجازه دادن به فرد براي اين كه راجع به فرد متوفي صحبت كند، در تسهيل سوگ موثر است.
- در بعضي موارد هنگام بروز واكنش‌هاي سوگ، تلاش مي‌شود كه فرد داغدار را از طريق دادن داروهاي آرام بخش و گاهي مواد مخدر به آرامش برسانند كه اين خود منجر به بروز وابستگي به مواد مي‌شود و چرخه‌ي شوك را با تاخير مواجه مي‌كند.
- واكنش اطرافيان و نوع برخورد آنها در هنگام روبه‌رو شدن با يك فرد داغديده بسيار مهم است، بهتر است با فرد داغديده ابراز هم‌دردي كنيم و به طور مثال بگوييم « از دست دادن عزيز بسيار سخت است و تو حق داري كه گريه كني» و از جملاتي مانند «اين نيز مي‌گذرد» استفاده نكنيم
- در آغوش گرفتن فرد داغديده در كاهش آلام او موثر است و ما نبايد احساس گناه فرد را تشديد كنيم؛ به طور مثال نبايد بگوييم «فلان كار را مي‌توانستي در زمان حياتش انجام دهي.»
با مرکز روانشناسی بینش کرج همراه شوید
????????????
۳۴۲۰۰۱۲۱
۳۴۲۱۹۸۲۱
۰۹۰۳۶۴۱۱۲۲۵
روانشناس خوب در کرج
مشاور خوب در کرج
